Barcelona dưới thời HLV Valverde: Muốn thành công, hãy thực dụng!

Trong suốt chiều dài lịch sử của mình, Barcelona ở bất cứ thời đại nào cũng trình diễn một lối đá tấn công đẹp mắt, mãn nhãn và cống hiến hết mình, điều đó đã làm nên bản sắc, thành công và danh tiếng cho đội bóng xứ Catalan, chinh phục biết bao con tim của người hâm mộ bóng đá đẹp. Lối đá đẹp mắt và cống hiến đó đã đem lại cho Barca nhiều thành công, nhưng cũng không ít lần thất bại. Tuy nhiên, dẫu có thành công hay không, xưa nay chưa từng có vị HLV nào của Barcelona dám đi ngược lại truyền thống đó của CLB. “Cả gan” áp dụng lối chơi thực dụng cho Barca, Ernesto Valverde hẳn là người đầu tiên dám làm!

Những thống kê trên mọi mặt trận mùa này của Barcelona dễ khiến người ta liên tưởng đến… Juventus thời đỉnh cao, hay một CLB nào đấy được dẫn dắt bởi… Mourinho. Họ chỉ để thủng lưới 4 bàn sau 12 vòng đầu La Liga, và 1 bàn sau 5 trận tại vòng bảng Champions League. Ở mùa giải này, không có đội bóng nào, dù chơi thực dụng đến mấy đạt được con số ấy.

Một hiệu suất phòng ngự thật khó tin, bởi Barcelona xưa nay chưa bao giờ được đánh giá cao ở khâu phòng thủ. Tính đến lúc này, Barcelona đang là một trong số ít những đội bóng lớn tại Châu Âu vẫn đang bất bại trên tất cả các đấu trường. Những thống kê ấn tượng đó chứng minh một điều, Valverde đã thành công trong việc gia cố khả năng phòng ngự của đội bóng vốn xưa nay chỉ mạnh về tấn công.

Trước khi mùa giải 2017/18 chính thức khởi tranh, Barca đã trải qua không ít sóng gió trên thị trường chuyển nhượng. Họ bất ngờ để mất siêu sao Neymar vào tay đại gia nước Pháp Paris Saint Germain, khiến tam tấu M-S-N tan vỡ, trong khi vụ chuyển nhượng Philippe Coutinho hoàn toàn bế tắc. Bốn bản hợp đồng Dembele-Paulinho-Semedo-Deulofeu cập bến Nou Camp trong ánh mắt hoài nghi, thậm chí dè bỉu và hắt hủi.

Cuộc khủng hoảng nhân sự khiến Barcelona bị đánh giá khá thấp bởi giới chuyên môn, nhất là trong giai đoạn họ chuyển giao giữa 2 triều đại – từ Luis Enrique sang Ernesto Valverde. Đứng trước một sự thật trần trụi là tiếp nhận một Barca có thực lực yếu nhất trong vòng một thập kỷ qua, và ngay lập tức phải nhận thất bại ở hai trận tranh Siêu cúp Tây Ban Nha trước đại kình địch Real Madrid đã khiến Valverde “tỉnh ngộ” rằng muốn thành công phải thay đổi bằng mọi giá.

Bỏ lại sau lưng ánh hào quang xưa cũ và công thức Tiqui-taca cứng nhắc, cựu HLV Bilbao chọn con đường mới đầy lạ lẫm, ưu tiên “ăn chắc mặc bền” và “liệu cơm gắp mắm” cho phù hợp với những quân bài ông có trong tay.  

Dĩ nhiên, Valverde chẳng dại gì chuyển hẳn từ lối đá tấn công sang phòng ngự, bởi từ bỏ sở trường để dùng sở đoản chẳng khác gì tự sát. Barcelona bây giờ chơi bóng đầy khôn ngoan, chỉ bung sức vào những lúc cần thiết. Nhiệm vụ phòng ngự thì được tản đều cho cả 3 tuyến. Mỗi khi mất bóng, các cầu thủ Barca chủ động gây áp lực, pressing ngay từ phần sân đối phương, trong khi các tiền vệ lùi về chơi thấp hơn để hỗ trợ hàng thủ.

Với tư duy “chắc ăn”, Valverde thường xuyên sử dụng sơ đồ 4-4-2 hoặc 3-5-2 hay 4-2-3-1 thay vì 4-3-3 truyền thống, trong đó hai tiền vệ trung tâm đảm nhiệm hỗ trợ phòng ngự từ xa. Từ một đội bóng chỉ biết đá đẹp, hoa mỹ, Barcelona hiện tại thi đấu máu lửa, đầy chất thép và hiệu quả, và biết phạm lỗi khi cần thiết hay chủ động đá thấp để bào toàn tỉ số. Mục tiêu tối thượng là đạt được kết quả như ý với cách thức đơn giản nhất, còn lại không quan trọng.

Các khán giả vốn chuộng lối đá tấn công cống hiển có lý do để la ó, khi chứng kiến hai trận đấu được xem là then chốt trong cuộc đua giành vé vào vòng 1/8 Champions League, Barca của Valverde đều không mạo hiểm công phá khung thành đối phương. Họ chỉ chơi cầm chừng với những đường chuyền an toàn, hạn chế tối đa các khoảng trống có thể gây nguy hiểm cho khung thành của Stegen. Phong cách “ru ngủ” ấy, có lẽ chính CĐV Barca cũng còn thấy bực chứ không chỉ những khán giả trung lập.  

Vì trận đấu có tính chất quan trọng với Valencia trên sân Mestalla tại La Liga cuối tuần này, Valverde sẵn sàng xếp Lionel Messi trên ghế dự bị trước Juventus mà chẳng cần thông báo trước cho siêu sao người Argentina. Các fans có thể phiền lòng, nhưng với Valverde, đơn giản là số 10 của Barca cần được nghỉ ngơi sau khi phải cày ải quá nhiều, và với những cầu thủ còn lại Barca vẫn thừa sức để kiếm một điểm cùng tấm vé vào vòng 1/16 với tư cách đầu bảng. “Biết người biết ta”, thắng đúng lúc và biết hòa khi cần thiết. Xét trên độ hiệu quả thì còn gì tuyệt vời hơn, khi vẫn đạt được mục tiêu theo cách “tiết kiệm” nhất?

Còn ở Tây Ban Nha, trong cuộc đua đến ngôi vô địch, Valverde lựa chọn phương pháp tích lũy tối đa điểm số trước các đối thủ dưới cơ. Tại giải đấu có cách biệt trình độ lớn giữa các đội bóng như La Liga, yếu tố tiên quyết để vô địch là khả năng tích lũy điểm số trong từng trận đấu và khả năng phân phối sức lực trong từng giai đoạn. Thắng Real 1-0 hay thắng đội bét bảng 5-0 cũng chỉ đem lại 3 điểm. Và để hạn chế tối đa nguy cơ sẩy chân trước các đối thủ yếu hơn, cách tốt nhất là đảm bảo giữ sạch lưới. Đầu tư nhiều hơn vào khâu phòng ngự, bằng cách kết hợp những trụ cột cũ và nhân tố mới, cùng với chiến thuật hợp lý, Blaugrana đang dẫn đầu La Liga, hơn kình địch Real Madrid đến 10 điểm.

Những nhân tố ở hàng phòng ngự của Barcelona mùa này cũng đã “lột xác” dưới bàn tay của HLV Valverde. Ter Stegen cho thấy sự tiến bộ vượt bậc, cả về khả năng phản xạ xuất thần, chắc chắn trong xử lý bóng bổng và khả năng chơi chân, điều phối bóng rất tốt ở tuyến dưới, một khả năng rất được coi trọng ở một đội bóng chơi phối hợp nhiều như Barca. Trong hoàn cảnh Neuer đang chấn thương dài hạn, màn trình diễn của Stegen tại Camp Nou giúp anh trở thành ứng cử viên sáng giá nhất trong khung thành của tuyển Đức ở Worlcup năm sau.

Gerard Pique bắt đầu có dấu hiệu xuống sức và chậm chạp do tuổi tác, nhưng cái đầu và phong thái thủ lĩnh của anh vẫn là chỗ dựa vững chãi ở trung tâm hàng thủ. Samuel Umtiti chơi ngày một chắc chắn và thông minh, xử lý tình huống kèm người rất khôn ngoan và chống bóng bổng tốt. Marcherano vẫn chơi ổn định và tạo ra sự chắc chắn mỗi khi được vào sân. Jordi Alba đã lấy lại sự tự tin và tốc độ cùng khả năng hỗ trợ tấn công tuyệt vời ở hành lang trái, đặc biệt ăn ý với Messi trong các tình huống căng ngang từ biên.

Ở cánh phải, bản hợp đồng mới Semedo đem lại sức càn lướt và tốc độ ở các đợt lên bóng với nền tảng thể lực tuyệt vời. Hậu vệ này chỉ cần thêm thời gian để tạo ra sự ăn ý với các đồng đội. Các phương án dự phòng như Sergi Roberto, Alex Vidal hay Digne cũng luôn chơi tròn vai mỗi khi được trao cơ hội.

Hàng phòng ngự của Barcelona mùa này còn được hỗ trợ rất tốt từ tuyến tiền vệ, nhất là khi HLV Valverde chơi với sơ đồ 4-4-2 hay 4-2-3-1. Khi đó cặp tiền vệ trung tâm (được luân phiên giữa Busquest – Paulinho – Rakitic-Sergi Roberto) sẽ chơi thấp và đóng vai trò đánh chặn từ xa, trong khi các cầu thủ ở hàng tấn công cũng “chăm chỉ” pressing ngay từ sân nhà của đối thủ. Barcelona thậm chí còn sẵn sàng chơi phòng ngự phản công với số đông co cụm ở phần sân nhà để bảo toàn tỷ số.

Tuy phải san sẻ bớt nhân lực và ưu tiên cho phòng ngự, nhưng sức tấn công của đội bóng xứ Catalan mùa này cũng chẳng hề suy giảm. Ở La Liga họ ghi được đến 33 bàn thắng sau 12 vòng, là đội ghi được nhiều bàn thắng nhất và để thủng lưới ít nhất. Siêu sao Lionel Messi đang dẫn đầu danh sách Pichichi với 12 bàn. Nhưng Barcelona mùa này không phụ thuộc hẳn vào khả năng ghi bàn của siêu sao người Argentina, khi có đến 13 cầu thủ từng ghi tên mình lên bảng tỷ số.

Khả năng ghi bàn từ nhiều vị trí thi đấu trên sân là điểm khác biệt lớn nhất của Barca-Valverde với Barca-Enrique, vốn phụ thuộc toàn bộ vào tam tấu M-S-N. Một điều ngạc nhiên lớn nữa của đội bóng xứ Catalan mùa giải năm nay chính là Paulinho. “Làn gió mới” Brazil đã dũng cảm vượt qua bao sóng gió, nghi ngại, chê bai, dè bỉu của chính những CĐV đội nhà, và màn trình diễn của anh cho đến lúc này của mùa giải đã đủ sức chinh phục những cules khó tính nhất.

Thể lực sung mãn, tinh thần thi đấu hết mình, di chuyển không mệt mỏi, anh đem lại sự chắc chắn khi phòng ngự và hiệu quả không ngờ khi tham gia tấn công. Thành tích ghi được 4 bàn thắng của anh là quá ấn tượng so với một tiền vệ trung tâm, thậm chí bằng cả bộ ba tấn công B-B-C của Real cộng lại. Những pha đột nhập vòng cấm táo bạo “như từ dưới đất chui lên” của cầu thủ Brazil là một “chiêu thức” mới gây bất ngờ toàn tập cho các đối thủ, khiến các bài tấn công của Barca trở nên đa dạng và khó lường hơn rất nhiều.

Một khi đã “quay lưng” bỏ mặc dư luận và những lời đàm tiếu, hẳn Valverde đã chuẩn bị sẵn tâm lý đón nhận những chỉ trích. Trong quá khứ đã từng có trường hợp HLV Gerardo Martino bị dư luận “ném đá” kịch liệt vì “trót lỡ” để Barca kiểm soát bóng ít hơn Rayo Vallecano, bất chấp rằng họ chiến thắng 4-0 chung cuộc. Trước đây, cho dù có vô địch mà đá không đẹp thì HLV Barca vẫn dễ có nguy cơ… ra đường bởi không chiều lòng người hâm mộ. Nhưng nên nhìn thẳng vào sự thật để hiểu rằng, Barcelona bây giờ đã không còn hùng mạnh như kỷ nguyên vàng son của Pep Guardiola nữa.

Sống lay lắt trong hào quang của quá khứ và ngộ nhận về sức mạnh thực tại sẽ chỉ dẫn đến thất bại. Xavi – “trái tim và khối óc” của Tiqui-taca đã ra đi từ lâu, Iniesta đã luống tuổi, Alves và Neymar thì tìm thử thách nơi chân trời mới. Đội bóng xứ Catalan không thể trận nào cũng vào sân với tư thế bề trên và áp đảo đối thủ như trước nữa. Đá đẹp mà không chiến thắng, không thể dành được danh hiệu thì cần xem xét lại và đổi mới. Hãy nhìn Leo Messi để hiểu, Barcelona bây giờ khát khao chiến thắng đến thế nào, cho dù là bằng cách nào đi nữa.

Hình ảnh M10 chạy hùng hục trên sân, chịu khó ngăn chặn hậu vệ đối phương triển khai bóng ngay từ sân nhà và cố sức dốc bóng tiến lên đến giờ phút thi đấu cuối cùng phản ánh đầy đủ và sâu sắc nhất khát khao chiến thắng cháy bỏng của cá nhân siêu sao Argentina nói riêng và tập thể Barca nói chung. Một khi đến ngôi sao số một thế giới còn như vậy, thì thiết nghĩ các cules nên thôi phàn nàn. Nỗi cay đắng khi nhìn đại kình địch Real hai năm liền ẵm trên tay chiếc cúp vô địch châu Âu danh giá và cam chịu làm nền cho Ronaldo trong cuộc đua trở thành cầu thủ xuất sắc nhất thế giới đã là quá đủ. “Con quái vật” khi bị thôi thúc bởi cơn đói vinh quang và danh hiệu một khi trở lại sẽ lợi hại gấp nhiều lần.

Thế nên thay vì chỉ trích, các cules hãy đặt kỳ vọng vào một mùa giải thành công của đội nhà, cho dù nó không mang lại nhiều cảm xúc như quá khứ. Vật đổi sao dời, lối chơi của Barca cũng chẳng thể cứ mãi đi theo lối mòn trong khi bóng đã đương đại đang có những sự đổi mới cách tân mạnh mẽ trong chiến thuật. Hãy kiên định với chọn lựa của mình và mang thành công về với Nou Camp, Valverde!

(Bạn đọc: Công Tuấn)