Juergen Klopp & bóng đá vũ bão

Ngai vàng Premier League 2019/20 cùng “danh hiệu”: đội về nhì với số điểm cao nhất lịch sử Premier League mùa 2018/19 chính là những kỷ niệm chương khẳng định cho triết lý bóng đá đỉnh cao của HLV Juergen Klopp. Vị chiến lược gia người Đức được ví như một rocker chơi thể loại nhạc dữ dội nhất trong làng bóng đá vào thời điểm hiện tại.

Ông theo đuổi triết lý gegenpressing từ thời còn ở Dortmund cho tới khi dẫn dắt Liverpool – khái niệm mà báo chí Anh dịch ra thành “Storming football” (bóng đá vũ bão). Tuy nhiên, thật sự thì Storming football vận hành ra sao?

Klopp đã thay đổi để thích nghi
Những người không đi sâu vào chuyên môn thường có xu hướng gọi triết lý bóng đá của Juergen Klopp là Storming football hay Gegenpressing. Hiểu nôm na là một thứ bóng đá với tốc độ cao, các cầu thủ thi đấu với nguồn năng lượng lớn, cố gắng bằng mọi giá đoạt bóng rồi đồng loạt tấn công như vũ bão khiến đối thủ không kịp ổn định đội hình để phòng ngự.

Tuy nhiên, có rất ít người nhận ra rằng, Klopp đã thay đổi lối chơi của mình rất nhiều so với thời gian còn dẫn dắt Dortmund. Cụ thể ra sao?

Lối chơi của Klopp ở Dortmund là Gegenpressing. Các học trò của Klopp sẽ tạo ra một đội hình cùng nhau đuổi theo đối phương cố gắng quyền kiểm soát bóng rồi ngay lập tức tràn lên tấn công như một cơn sóng thần.

Thời đó, cả Pep Guardiola và Juergen Klopp đều đá pressing, nhưng nếu như Guardiola chỉ đạo các học trò cướp bóng để tiếp tục kiểm soát bóng thì Klopp yêu cầu học trò phải tấn công ngay lập tức sau khi có bóng.

Lý thuyết của Klopp là: đối thủ sau khi đột ngột bị mất bóng sẽ không thể ngay lập tức ổn định được đội hình. Còn Dortmund khi cướp được bóng vốn dĩ luôn duy trì một phom đội hình cố định nên khi đồng loạt tấn công, cơ hội ghi bàn sẽ cao hơn khoảng 20-30% so với việc tiếp tục kiểm soát bóng.

Thời xưa, Klopp miêu tả triết lý của mình bằng câu nói kinh điển: “Gegenpressing chính là nhà kiến tạo tài ba nhất”.

Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ thì Liverpool hoàn toàn không đá theo kiểu Gegenpressing của Dortmund năm xưa. Trang Totalfootballanalysis phân tích, Klopp nhận ra rằng rất nhiều đội bóng ở Premier League có xu hướng hài lòng với một trận hòa khi đối đầu Liverpool nên ngay cả khi mất bóng, đội hình của họ vẫn được duy trì tốt ở trạng thái phòng ngự chủ động. Cũng chính vì vậy kể cả Liverpool có tấn công ngay lập tức thì cơ hội ghi bàn cũng không cao.

Liverpool chuyển trạng thái hay nhất thế giới
Đó là lý do Klopp chuyển sang trạng thái “half gegenpressing” (pressing một nửa). Tức là các học trò của ông vẫn được yêu cầu phải bằng mọi giá giành được quyền kiểm soát bóng. Để hình dung về việc Liverpool phải nỗ lực ra sao, Klopp nói: “Để giành được bóng từ các đối thủ ở Premier League, các học trò của tôi sẽ phải di chuyển nhiều hơn 10 mét so với yêu cầu thực tế. Có nghĩa là nếu đối thủ cố gắng 100% khả năng để giữ bóng thì Liverpool phải đuổi theo với 110% độ máu lửa”.

Tuy nhiên, sau khi có được bóng, Liverpool không vội vàng tấn công ngay lập tức như Dortmund mà kiểm soát bóng theo chiều ngang của sân (horizontal possession). Klopp gọi những đường chuyền ngang của Liverpool là cách tạo ra một cái bẫy.

Liverpool sẽ bắt đầu chuyển định dạng đội hình rất nhanh chỉ sau vài đường chuyền qua lại. The Kop ra sân với sơ đồ 4-3-3. Họ phòng ngự và pressing với sơ đồ này. Tuy nhiên, ngay khi giành được bóng, đội hình của Liverpool sẽ tự chuyển sang định dạng 2-3-5. Đó là thời điểm 2 hậu vệ biên dâng cao ngang ngửa với vị trí của các tiền đạo, còn vị trí hậu vệ biên được thay thế bởi chính 3 tiền vệ trung tâm.

Chính cách bày binh bố trận thế này của Klopp đã tạo ra siêu hậu vệ kiến tạo Trent Alexander-Arnold. Giới chuyên môn cho rằng, khả năng của Alexander-Arnold không quá đặc biệt, nhưng lối chơi quá sáng tạo của Kloop đã nâng anh lên tầm của siêu hậu vệ. Khi Alexander-Arnold dâng cao, Klopp sẽ yêu cầu Jordan Henderson hoặc một tiền vệ trung tâm nào khác di chuyển ra cánh trong vai trò chim mồi. Alexander-Arnold sẽ di chuyển vào chính vị trí mà Henderson để lại rồi âm thầm dâng lên.

Kiểu xây dựng đội hình theo chiều ngang và dâng lên tổng thể của Klopp đồng thời khiến đối thủ gặp khó khăn cực lớn nếu muốn dàn rộng đội hình. Hầu như các đối thủ của Liverpool đều bị phòng ngự theo kiểu co cụm rồi nhanh chóng vỡ trận do Liverpool tấn công quá nhanh.

Mấu chốt của lối chơi mà Klopp xây dựng ở Liverpool nằm ở khái niệm “chuyển trạng thái”. The Kop phải chuyển trạng thái từ phòng ngự sang tấn công nhanh nhất có thể để đối phương không kịp trở tay. Để quá trình chuyển trạng thái diễn ra mượt mà, hầu hết cầu thủ Liverpool đều được tập bứt tốc hàng ngày.

Theo thống kê của Opta, tại Premier League mùa trước, tập thể Liverpool đã thực hiện tới 4.737 cú tăng tốc, nhiều nhất Premier League. Trung bình mỗi trận Liverpool tăng tốc tới 124 lần. Đây chính là bí quyết của thứ bóng đá vũ bão mà Juergen Klopp xây dựng.

Liverpool tấn công rộng và cao hơn Dortmund
Trang Totalfootballanalysis đã nhập dữ liệu vào máy tính và đưa ra thống kê: đội hình Liverpool dâng cao hơn từ 5-10 mét so với thời Juergen Klopp dẫn dắt Dortmund. Trung vệ của Liverpool đứng cao hơn vị trí trung vệ ở Dortmund và sự thay đổi rõ rệt nhất là các hậu vệ cánh.

Dortmund tấn công trung lộ theo hình một mũi khoan: đầu nhọn, vận tốc cao. Còn Liverpool của Klopp ngày hôm nay tấn công rộng hơn. Klopp tạo ra ít nhất 5 mũi khoan khi Liverpool dâng lên tấn công và trong đội hình của Klopp hiện tại cũng không cố định vị trí cho số 9.

Năm xưa, Klopp dùng Lewandowski ở vị trí tiền đạo cắm. Anh thi đấu cố định ở vị trí đó. Nhưng cách dùng Firmino thì thay đổi liên tục. Lúc thì số 9, lúc lại là số 9 ảo. Quá trình chụp lại đội hình của Liverpool qua nhiều trận đấu cho thấy, đôi khi Mo Salah mới chính là số 9 của The Kop.

Việc triển khai đội hình cao và rộng hơn so với Dortmund chính là bí quyết giúp Klopp chinh phục Premier League. Bởi lối chơi của Liverpool trở nên khó bị bắt bài hơn so có nhiều mũi nhọn. Việc dâng cao đội hình cũng là cách Liverpool phòng ngự từ xa.

Điểm ưu việt của lối chơi mà Klopp đang xây dựng còn đến từ việc Liverpool có thể thi đấu tốt mà không cần một nhạc trưởng dẫn dắt. Bởi Klopp đã thành công trộn cả tập thể The Kop thành một khối thống nhất. Họ dựa vào sự nhịp nhàng và thấu hiểu giữa các cầu thủ để phòng ngự lẫn tấn công. Ngoài ra, Klopp cũng được tôn vinh là một bậc thầy về tâm lý chiến khi biết cách truyền lửa cho các học trò. Bởi để duy trì Gegenpressing thì ngoài thể lực, tinh thần chiến đấu cũng vô cùng quan trọng.

Tựu trung lại, chức vô địch của Liverpool là tổng hòa của một chiến thuật ưu việt, những cầu thủ có tinh thần chiến đấu hơn người, và khát khao vô địch cháy bỏng.