Lối chơi nào cho đội tuyển Việt Nam?

Hơn 20 năm chưa tìm được lối chơi thích hợp

Không phải đến bây giờ vấn đề xác định và tạo lập lối chơi cho đội tuyển quốc gia mới được đặt ra mà từ trước tới nay, việc đội tuyển Việt Nam có một lối đá đặc trưng, ổn định, dần dần tạo nên phong cách riêng phù hợp với tố chất và kỹ thuật của cầu thủ Việt Nam luôn là vấn đề bức thiết. Dường như người ta đã vô tình (hay cố tình) lờ đi rằng việc hình thành phong cách chơi ổn định cho đội tuyển quốc gia là một việc làm rất quan trọng và cần thiết. Trải qua rất nhiều đời huấn luyện viên ta có, tây có kể từ năm 95 khi bóng đá Việt Nam đặt dấu ấn đậm nét tại đấu trường khu vực ở SEA Games 18, lối chơi nào cho đội tuyển quốc gia vẫn là điều quá.... xa vời. Hơn 20 năm với 9 ông thầy ngoại (huấn luyện viên người Hàn Quốc Park Hang-Seo mà VFF vừa ký hợp đồng "thời vụ" 2 năm là ông thầy ngoại thứ 10 của các đội tuyển Việt Nam) và 3 huấn luyện viên nội dẫn dắt (chưa kể rất nhiều huấn luyện viên tạm quyền khi ở một số thời điểm, chiếc ghế nóng của đội tuyển Việt Nam bị bỏ trống), lối chơi của đội tuyển vẫn không được hình thành, ít nhiều ảnh hướng đến sự ổn định cũng như thành tích trên các đấu trường.

Còn nhớ vào thời điểm năm 1997, khi vừa nắm quyền dẫn dắt đội tuyển Việt Nam, chuẩn bị thi đấu tại SEA Games 19, ông Colin Murphy - huấn luyện viên ngoại thứ 3 của đội tuyển Việt Nam, trong một buối phỏng vấn trong chương trình “Bình luận thể thao” trên truyền hình đã tuyên bố rằng sẽ “Anh hóa” lối chơi của đôi tuyển Việt Nam. Kết quả ra sao thì chúng ta đều đã rõ. Đến khi các ông Alfred Riedl và Henrique Calisto lần lượt có 3 lần và 2 lần dẫn dắt đội tuyển Viêt Nam vào những thời điểm khác nhau đều không tạo cho đội tuyển Việt Nam được lối chơi mang bản sắc…

Các đời huấn luyện cứ đến rồi lại đi theo "nhiệm kỳ" 2 năm, 3 năm mà chưa xây dựng được một đội tuyển có tính kế thừa, kỹ thuật chơi bóng đặc trưng. Nếu bây giờ hỏi đội tuyển Việt Nam chơi theo phong cách nào thì thật khó có câu trả lời thỏa đáng. Lối chơi của đội tuyển vẫn còn đang ở thời kỳ... “phôi thai”.

Lối chơi cần phải dựa trên tố chất cầu thủ

Chúng ta đều biết các cầu thủ Việt Nam có hạn chế về thể hình và thể lực so với cầu thủ nước ngoài. Những năm gần đây, các yếu tố về chiều cao, sức lực của cầu thủ Việt Nam mặc dù đã được cải thiện nhưng vẫn phải nâng tầm hơn nữa. Những hạn chế ấy phần nào gây bất lợi cho cho đội tuyển Việt Nam khi gặp các đối thủ cao to hơn. Các cầu thủ Việt Nam sẽ thể hiện tốt trình độ kỹ thuật, ý đồ chiến thuật khi thực hiện những pha phối hợp nhỏ, sử dụng những đường chuyền ngắn và trung bình. Như vậy sẽ vừa phát huy được sự khéo léo của các cầu thủ vừa giúp lối chơi của đội tuyển uyển chuyển và linh hoạt hơn.

Tuy nhiên thực tế, trong rất nhiều trận đấu, đội tuyển Việt Nam vẫn thường sử dụng các đường chuyền dài và bóng bổng, đôi khi bóng được mở sang hai cánh rồi chuyền bổng vào khu vực 16m50 uy hiếp khung thành đối phương. Hầu hết chúng đều bị hóa giải do không có điểm rơi tốt, không đủ độ sắc sảo để có cơ hội ghi bàn thắng. Như thế chúng ta đã chơi theo... sở đoản bởi chơi bóng bổng chưa bao giờ là lợi thế của đội tuyển Việt Nam. Có những giai đoạn đội tuyển Việt Nam chơi bóng ngắn, phối hợp nhỏ, phát huy tối đa kỹ thuật của các cầu thủ mà cụ thể là ở thời kỳ của huấn luyện viên Phan Thanh Hùng thời điểm năm 2012 và gần đây nhất là huấn luyện viên Nguyễn Hữu Thắng khi ông dẫn dắt đội tuyển từ tháng 3/2016 đến tháng 8/2017. Song như chúng ta đã biết, vì lí do không đạt được thành tích VFF mong muốn nên các huấn luyện viên này đã phải rời khỏi vị trí của mình trên băng ghế huấn luyện của đội tuyển Việt Nam. Công việc xây dựng lối chơi cho đội tuyển mà hai vị huấn luyện viên đang thực hiện cũng vì thế mà dang dở. Các huấn luyện viên khác cũng ở trong tình trạng tương tự.

Nói như vậy để thấy rằng việc xác lập lối chơi của đội tuyển Việt Nam luôn bị ngắt quãng, không được thực hiện đến nơi đến chốn. Như thế sẽ rất khó để đội tuyển Việt Nam tạo được một diện mạo mạnh mẽ, đủ sức cạnh tranh trên đấu trường quốc tế.

Đội tuyển Việt Nam sẽ chơi theo phong cách nào?

Một trong những việc cần làm nhất ở đội tuyển Việt Nam lúc này là xây dựng được lối chơi giàu bản sắc, ổn định và thật linh hoạt. Lối chơi ấy phải thích hợp với tố chất cầu thủ Việt Nam sao cho các cầu thủ đều phát huy được sở trường, trình độ kỹ thuật cũng như phù hợp thể lực cầu thủ. Đây là một quá trình phải mất một khoảng thời gian nhất định, phải thực hiện một cách có định hướng, đảm bảo tính liên tục.

Sẽ thật không hợp lý nếu đội tuyển Việt Nam sử dụng lối đá phải dùng nhiều sức với những đường chuyền dài, chơi nhiều bóng bổng. Nếu chơi như vậy với thể hình và thể lực của cầu thủ Việt Nam hiện nay e rằng bóng đá Việt Nam sẽ khó có được thành công. Có một nghịch lý rằng, ngay ở giải vô địch quốc gia, đa số các câu lạc bộ đều áp dụng lối chơi phải dùng sức mạnh như vậy. Trong khi đó các cầu thủ Việt Nam thì không thể thích hợp với cách chơi bóng theo kiểu "cơ bắp".

Lối chơi từ cấp câu lạc bộ đến đội tuyển quốc gia cần phải thật nhất quán. Tức là các đội bóng ở giải V-League phải áp dụng lối chơi thích hợp với cầu thủ Việt Nam. Bên cạnh đó cần tạo nhiều điều kiện để các cầu thủ nội thi đấu, trong đó chú trọng hơn đến vị trí tiền đạo. Trên cơ sở đó, các huấn luyện viên khi khi xây dựng đội tuyển quốc gia mới thuận lợi hơn trong việc tạo lập phong cách chơi đặc trưng cho đội tuyển Việt Nam. Như thực trạng hiện nay, các câu lạc bộ chơi một kiểu, đội tuyển quốc gia, ứng với mỗi đời huấn luyện viên lại rèn rũa "lối đi riêng" để rồi lại không thành công như chúng ta đã biết. Chỉ khi nào dung hòa được lối chơi của các câu lạc bộ với lối chơi ở đội  tuyển quốc gia thì câu trả lời cho câu hỏi đội tuyển Việt Nam chơi theo phong cách nào mới được đưa ra thật thuyết phục.

(Bạn đọc: Nguyễn Huy Điệp)