Trận Derby xứ Basque của La Liga là một cuộc đối đầu độc đáo của bóng đá thế giới, với sự cạnh tranh giữa Athletic Bilbao và Real Sociedad không chỉ dừng lại ở câu chuyện chuyên môn.
Sự thù địch giữa hai thành phố lớn nhất xứ Basque, đô thị công nghiệp Bilbao và vùng đất quý tộc San Sebastian, đã xuất hiện khi bóng đá đến đây vào đầu thế kỷ 20.
Các trận giao hữu giữa các câu lạc bộ ngay lập tức bắt đầu, với sự ra đời của Liên đoàn Bóng đá xứ Basque vào năm 1913. Trận derby đầu tiên đã diễn ra vào tháng 2 năm 1914 khi Bilbao thắng 3-2, với bàn mở tỷ số do tiền đạo huyền thoại của Los Leones Rafael “Pichichi” Moreno.
Bilbao với màu áo đỏ trắng...
Sự kình địch tiếp tục diễn ra vào năm đầu tiên La Liga khởi tranh tại mùa 1928–29, khi đội bóng đến từ Bilbao bị dẫn trước 0–2 nhưng sau đó đã giành chiến thắng trong trận derby đầu tiên với tỷ số 4–2. Telmo Zarra của Athletic Bilbao là cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất trong lịch sử các cuộc đối đầu giữa 2 đội tại La Liga với 14 bàn, trong đó có 5 bàn trong chiến thắng 7-1 trên sân San Mames mùa 1950-51. Chân sút ghi nhiều bàn thắng nhất mọi thời đại của La Real, Jesus Maria Satrustegui, có tới 13 bàn trong 16 trận derby vào những năm từ 1960 đến 1970.
Đầu thập kỷ 80 là thời kỳ hoàng kim của bóng đá xứ Basque, khi Real Sociedad giành được hai chức vô địch La Liga duy nhất cho đến nay vào các mùa giải 1980-81 và 1981-82, còn Athletic Bilbao đoạt cú đúp trong hai năm tiếp theo. Trận derby 1983-84 diễn ra vào vòng đấu cuối cùng tại San Mames, khi trung vệ Inigo Liceranzu của Bilbao ghi hai bàn trong chiến thắng 2-1, giúp câu lạc bộ của ông giành được danh hiệu La Liga gần đây nhất.
Cho đến nay đã có 153 trận derby xứ Basque ở La Liga, trong đó Bilbao thắng 61, Sociedad thắng 53 và hai bên có 39 trận hòa. Một trong những cuộc đối đầu quan trọng nhất diễn ra ở trận chung kết Copa del Rey 2019-20, khi Real Sociedad giành chiến thắng 1-0 nhờ quả phạt đền của Mikel Oyarzabal.
... đối đầu với Sociedad sắc trắng xanh.
Nhiều cầu thủ đã thi đấu cho cả hai câu lạc bộ trong những năm qua, bao gồm cựu tiền vệ và huấn luyện viên của Athletic Bilbao Gaizka Garitano. Chỉ có hai cầu thủ ghi bàn cho cả hai bên trong trận đấu, tiền đạo Rafa Iriondo trong những năm 1950s và trung phong Pedro Uralde trong thập niên 1980s. Gần đây, việc Bilbao đưa về tuyển thủ Tây Ban Nha Inigo Martinez - người đang thi đấu tại Barcelona - từ La Real vào tháng 1 năm 2018 đã tạo ra sự phẫn nộ ở San Sebastian. Vào tháng 7 năm 2019, La Real đáp trả bằng việc ký hợp đồng với thủ môn Alex Remiro. Và vào mùa hè năm 2021, Alex Petxarroman đã chuyển từ học viện trẻ Zubieta đến Athletic Bilbao.
Tuy nhiên, trong khi cảm xúc có thể dâng cao trong ngày derby, các cầu thủ và người hâm mộ ở cả hai câu lạc bộ cũng nhận ra họ có rất nhiều điểm chung, bao gồm các sân vận động hiện đại được tân trang gần đây là San Mames và Reale Arena. Các fan đội nhà và đội khách hòa trộn cả bên ngoài và bên trong sân đấu vào ngày diễn ra trận đấu, với màu đỏ và trắng của Athletic Bilbao hòa quyện với sắc xanh và trắng của Real Sociedad trên khắp thành phố.
