Kể từ khi khoác áo MU, Mata ghi dấu ấn trong 34 bàn thắng (ghi 19, hỗ trợ 15) trong 60 trận đấu – một nỗ lực phi thường.
Sau trận đấu với Sunderland, Mata được bình chọn là Cầu thủ xuất sắc nhất. Đó là phần thưởng xứng đáng cho các đóng góp của tiền vệ 27 tuổi với 92% đường chuyền chính xác, 4 cú dứt điểm, 2 lần tắc bóng thành công và sở hữu 1 pha lập công, 1 kiến tạo.
Vào lúc này, tiền vệ trị giá 37,1 triệu bảng là nhân tố không thể thiếu trong đội hình của Van Gaal. Khi không có bóng, Mata tích cực tham gia các hoạt động phòng thủ với trung bình 1,4 pha tắc bóng, và 1,3 đánh chặn mùa này. Đây là những biến chuyển bất ngờ, bởi thời gian trước đây trong sự nghiệp, anh không tạo ra được trung bình 1 pha đánh chặn trong một mùa giải.
Khi có có bóng, Mata là mối đe dọa thường trực. Khác với cầu thủ chạy cánh truyền thống, các hoạt động của tiền vệ này tập trung ở khoảng cách 25-35 m đến khung thành đối phương bên hành lang phải. Về cơ bản, Mata giống như một “số 10” nhưng xuất phát từ cánh. Theo cách mô tả của Van Gaal, anh là “cầu thủ chạy cánh ảo”.
Không phải cầu thủ có tốc độ nhưng ở một vài thời điểm nào đó, Mata bất ngờ đột nhập vào phía sau hàng thủ, bỏ lại các hậu vệ đối phương. Ví dụ như ở pha kiến tạo bàn mở tỷ số của Depay, anh thoát xuống cực nhanh để nhận đường chuyền dài của Blind. Đôi chân Mata không quá nhanh nhưng tốc độ xử lý của bộ não thì không ai theo kịp. Một khoảnh khắc của tư duy nhanh chóng và thực hiện hoàn hảo.
“Tôi cần các cầu thủ chơi bóng bằng đầu óc, không đơn thuần theo bản năng,” đây là điểm nổi bật trong triết lý của Van Gaal. Mata là một trong số ít người đáp ứng điều này. Chính vì vậy, anh không chỉ tồn tại, mà còn phát triển rực rỡ trong triều đại Tulip thép.
Khi Van Gaal mới đến, Mata không phải cái tên được kỳ vọng nhiều. “MU có tới 4 ‘số 10’, tôi không cần nhiều đến vậy,” HLV người Hà Lan nói về đội ngũ mà ông được thừa kế ở Old Trafford. Được giữ lại không bất ngờ khi Mata nằm ngoài danh sách ưu tiên.
Cho đến trước tháng 3/2015, cựu tiền vệ Chelsea chỉ đá chính 60% số trận (17/27). Anh cũng bị luân chuyển qua nhiều vị trí, từ “số 10”, tiền vệ trung tâm rồi đá biên trái trong sơ đồ 4-3-3. Sau trận hòa 0-0 với Burnley tại Turf Moor, Mata thừa nhận lối chơi mới không phù hợp với phong cách của anh. Họ chơi bóng dài quá nhiều trong khi hoàn toàn có thể thực hiện các pha phối hợp trước khu vực 16,5 m của đối phương.
Đó không phải lần đầu tiên Mata gặp khó khăn kể từ chuyển đến Premier League. Ngoại trừ 2 năm đầu thật sự ngọt ngào (được xây dựng trong vai trò trung tâm, thiết lập con số phi thường 24 bàn thắng, 36 kiến tạo), quãng thời gian sau đó, tiền vệ này luôn phải vật lộn để thích ứng với phong cách khác nhau của các HLV.
Sau khi Villas-Boas, Di Matteo và Rafa Benitez lần lượt ra đi, Chelsea được Mourinho tiếp quản. Từ ngôi sao lớn nhất, Mata bị coi là vật cản trong tiến trình xây dựng đội bóng của quản lý người Bồ Đào Nha. Thay vì vị trí số 10, anh bị đẩy sang cánh; thay vì tự do phát triển những pha xử lý ma thuật, anh buộc phải đảm trách công việc phòng thủ; thay vì đá chính, anh dần làm quen với băng ghế dự bị. Cuối cùng, vào một buổi chiều tháng 1/2014, Mata chuyển đến MU – một quyết định không thể khác.
Hạ cánh xuống Carrington bằng một chiếc máy bay trực thăng, tiền vệ người Tây Ban Nha được kỳ vọng sẽ cung cấp sự sáng tạo cho hệ thống lạc hậu và đơn điệu của David Moyes. Song một MU rệu rã cả về phong độ lẫn tinh thần đã nhấn chìm các nỗ lực của tân binh 37,1 triệu bảng. Moyes cũng không biết làm thế nào để khai thác tối đa tài năng của Mata. 6 bàn thắng được ghi bởi tiền vệ này, chỉ 1 có ý nghĩa mang về điểm số (trận hòa 1-1 với Southampton). Ở mùa hè đầy biến động sau đó, Mata được cho là sẽ ra đi…
Bây giờ thì mọi sóng gió đã qua. Chàng tiền vệ sống ở ngôi làng yên tĩnh gần sân tập Carrington, thích đọc sách, luôn hy sinh và phàn nàn rất ít, sẵn sàng chấp nhận khó khăn để đi tìm lời khẳng định về giá trị của mình đã được tất cả thừa nhận: Anh là nhân vật quan trọng bậc nhất MU vào lúc này.
Khi những bất công và nghịch cảnh không thể đánh gục một ai đó, khi trở lại, họ chắc chắn là một người vĩ đại.
