Sir Alex Ferguson: Người tạo dựng đế chế Manchester United

Trước Sir Alex, Manchester United là gã khổng lồ say xỉn trong quá khứ huy hoàng. Sau Sir Alex, Manchester United trở thành một biểu tượng toàn cầu, một đế chế không thể chối bỏ.

Hôm nay, ngày cuối cùng của năm 2016, Sir Alex Ferguson tròn 75 tuổi.

1. “Tôi là người Govan”

Cậu bé Alexandre Chapman Ferguson cất tiếng khóc chào đời vào ngày 31/12/1941 ở Govan, một thị trấn nhỏ được sát nhập và thành phố Glasgow, Scotland từ năm 1912. Giống câu chuyện về Đài Loan và Trung Quốc, khi được hỏi về gốc gác, người Govan sẽ trả lời “Tôi là người Govan” chứ không bao giờ nhắc tới Glasgow. Người Govan có thể đánh nhau ngay buổi sáng, nhưng chiều thì đã ngồi cùng bàn cụng ly bia, có thể vào nhà nhau mượn tạm gói muối rồi để lại mẩu giấy “em mượn tạm hôm sau trả” trên bệ bếp. Sir Alex Ferguson không bao giờ quên gốc gác của mình, trong căn phòng riêng tại sân Old Trafford, ông treo một tấm bảng lớn đề mấy chữ đầy tự hào “Tôi là người Govan”.

Sinh ra trong một gia đình có truyền thống bóng đá và thợ thuyền, cậu bé Alex Ferguson có ông nội là một thợ đóng thuyền kiêm cầu thủ nghiệp dư. Tới thời bố của Alex, mọi chuyện vẫn không thay đổi. Cuộc sống ngày bé của Alex Ferguson xoay quanh những ngày đóng thuyền với bố và quả bóng da.

Sớm nhìn ra được tiềm năng của con trai, ông Alexandre Beaton Ferguson trở thành… huấn luyện viên đầu tiên của Alex. Biết Alex thuận chân phải, “Alex bố” rèn bằng được con chuyển sang chơi bóng bằng chân trái. Nỗ lực ấy đã biến Alex thuận cả hai chân, giúp ông tiến nhanh trong con đường bóng đá trẻ. Alex là ngôi sao của CLB trường Govan, trước khi trải qua vài ba CLB nghiệp dư không tên tuổi. St Johnstone là CLB đầu tiên trả lương cho Alex. Khi ấy, Alex vừa… làm thợ vừa đá bóng.

Nhưng St Johnstone không cho ông nhiều cơ hội. Ba năm đầu tiên, chỗ quen thuộc của Alex là băng ghế dự bị. Cuối năm 1963, ông thậm chí còn muốn chuyển sang… Canada làm thợ cơ khí vì chẳng mấy khi được ra sân thi đấu. Nhưng cuối cùng, khoảnh khắc thay đổi vĩnh viễn sự nghiệp Sir Alex cũng đến. Đội một St Johnstones có năm cầu thủ bị cúm, HLV Bobby Brown buộc phải đưa cậu chàng 22 tuổi Alex Ferguson vào đội hình chính trong chuyến làm khách tới thánh địa Ibrox của gã khổng lồ Rangers. Trước chuyến đi bão táp này, St Jonhstones đã thua Celtic tới… 1-10, thua Kilmarnock… 2-11. Bobby Brown tâm niệm một trận thua vỡ mặt nữa lại tới.

Nhưng cơn địa chấn đã xuất hiện, St Johnstones nhỏ bé quật ngã Rangers 3-2 ngay tại Ibrox, người ghi cả 3 bàn cho đội khách chính là Alex Ferguson. Và thử đoán xem, tất cả đều bằng chân trái!

Sự nghiệp Alex từ đó bước sang một trang mới hoàn toàn. Năm 1964, ông chuyển sang CLB Dunfermline. Mùa đỉnh cao 1965/66, Alex Ferguson ghi tới… 45 bàn trên mọi đấu trường cho Dunfermline. Năm 1967, ông chuyển tới CLB thần tượng từ thuở nhỏ Rangers. Song những mâu thuẫn với giám đốc quan hệ công chúng Willie Allison nhanh chóng biến thời gian ở sân Ibrox của Alex nhuốm màu đen thất vọng. Ferguson chỉ chơi bóng cho Rangers trong hai năm. Năm cuối cùng, ông còn bị chuyển xuống chơi cùng đội trẻ do áp lực của BLĐ muốn tống khứ một cầu thủ có vợ theo đạo Công giáo (Rangers là CLB tất cả buộc phải theo đạo Tin Lành). Đây cũng là quãng thời gian mà ông thừa nhận rằng “đen tối nhất” cuộc đời mình.

Năm 1969, ông chuyển tới CLB thuộc giải hạng nhì Scotland, Falkirk hòng cứu vãn sự nghiệp sau hai năm tay trắng ở Rangers. Falkirk với Alex Ferguson trên hàng công nhanh chóng vô địch giải hạng Nhì, vươn lên giải hạng Nhất. Nhưng đó là những dấu ấn cuối cùng mà Alex-Ferguson-cầu-thủ có thể làm được. Năm 32 tuổi, Alex giải nghệ trong màu áo CLB Ayr United, khép lại sự nghiệp cầu thủ ghi tới 222 bàn thắng. Trong màu áo ĐTQG Scotland, Alex Ferguson thi đấu 7 trận, ghi 9 bàn.

Năm 1974 mà Alex Ferguson giải nghệ, những người nổi tiếng sau này với gốc gác Govan vẫn chưa thật sự thành danh. Bố của cựu thủ tướng Anh Tony Blair, ông Leo Blair vẫn là một người bình thường. Kenny Dalglish khi đó mới chỉ là ngôi sao đang lên của Celtic. Còn Alex Ferguson thì đã quay trở lại Goven, mở một quá rượu với vốn của chính mình. Ở một khía cạnh nào đó, Alex Ferguson là người Govan hay nhất khi ấy.

2. Bản lĩnh, hiếu thắng & cơn bão Aberdeen

Ngay từ nhỏ, Alex Ferguson đã tỏ ra mình là một người giỏi chiến lược. Tới khi bước chân vào nghề huấn luyện, khả năng này ngày càng được bộ lộ rõ rệt. Việc chỉ trích trọng tài, gây sức ép báo giới hòng hút áp lực về mình thay vì học trò từng được coi là “chiêu độc” của Jose Mourinho, song ít ai biết rằng Alex Ferguson năm 34 tuổi đã làm thuần thục điều này trên cương vị HLV trưởng CLB St Mirren.

Tháng 1/1975, Alex Ferguson bị LĐBĐ Scotland phạt 50 bảng vì chửi trọng tài biên. Không những không chấp hành án phạt, ông còn… đe dọa ngược. “Tôi không có 50 bảng”, ông nói, “nhưng sẵn sàng bỏ ra 10 nghìn bảng để đưa họ ra toà”. Vài tháng sau, ông vào tận phòng trọng tài để công kích. Trước mỗi trận đấu quan trọng, ông thường xuyên đưa ra những tuyên bố gây sốc hòng hút hết sự chú ý của truyền thông, giảm tải áp lực cho các học trò.

Hiếu thắng từ bé, Alex Ferguson không chấp nhận việc thất bại để “lấy kinh nghiệm”. Với ông, mọi thứ phải tốt lên theo thời gian. St Mirren dưới triều đại của Alex Ferguson là một ví dụ như thế. Bốn năm ở sân Love Street, Alex Ferguson giúp St Mirren thăng hạng, vô địch giải hạng Nhất, trụ lại giải VĐQG, kéo trung bình 11 nghìn khán giả tới sân mỗi trận (so với 1 nghìn trước đó), nâng doanh thu bán vé tăng 300%, thậm chí ông còn nghĩ ra phương án bán vé số cho CĐV và người dân lân cận, kết quả: St Mirren thu về 4 nghìn bảng mỗi tuần!

Song giống với khi còn là cầu thủ, Alex Ferguson gặp mâu thuẫn với lãnh đạo. Năm 1978, ông bị sa thải (lần đầu tiên và cũng là duy nhất) trong sự nghiệp. Song những bức ảnh ngày ấy ghi lại rằng ông đã rất… vui mừng khi bị đuổi việc. Sứ mệnh với St Mirren khi đó đã kết thúc, bản thân Alex Ferguson cũng muốn chuyển tới một bến đỗ khác từ lâu. Aberdeen là điểm đến.

Khác St Mirren, Aberdeen đã là một CLB có quy củ rõ ràng. Nhiều cầu thủ trong đội hình Aberdeen khi đó đã là tuyển thủ quốc gia. Phải mất một mùa, Alex Ferguson mới có thể khẳng định cái uy của mình tại sân Pittodrie. Mùa 1979/80, Aberdeen của ông thày người Scotland vào guồng, có lúc trải qua chuỗi bất bại 15 trận liên tiếp, cuối mùa lên ngôi vô địch quốc gia. Lần đầu tiên sau 15 năm mới có một CLB phá vỡ được thế gọng kìm Celtic-Rangers. Và đó là Aberdeen của Alex Ferguson!

Nhưng đỉnh cao của Aberdeen tới vào mùa giải 1982/83 ở đấu trường cúp C2 Châu Âu. Đội bóng của Alex Ferguson đã quật ngã Bayern Munich ở tứ kết sau trận lượt về nghẹt thở với tỉ số 3-2. Nhưng mọi thứ vượt qua tầm xuất sắc để trở thành vĩ đại sau khi Aberdeen vượt qua Real Madrid với Alfredo Di Stefano trên băng ghế huấn luyện ở trận chung kết kéo dài 120 phút. Aberdeen đã thắng 2-1. Sau trận, “Mũi tên bạc” thừa nhận đội bóng Scotland có những thứ mà “tiền không thể mua được”.

Sau chiến tích đỉnh cao này, Aberdeen không vô địch cúp Châu Âu thêm một lần nào nữa. Song ở giải VĐQG Scotland, Alex Ferguson vẫn kịp giành thêm hai chức vô địch vào các năm 1984, 1985. Năm 1986, ông rời sân Pittodrie. Sau sự ra đi của Alex, giải VĐQG Scotland quay lại với vòng quay thống trị Celtic-Rangers từ đó đến giờ.

Điểm đến của Alex Ferguson, lần này, là Manchester United. Nơi vĩnh viễn đưa ông trở thành một phần sáng chói của lịch sử túc cầu giáo.

3. Máy sấy tóc và khởi đầu khó khăn

Ngày Alex Ferguson tiếp quản lại Manchester United từ tay của Rowan Atkinson, “Quỷ đỏ” chỉ tỉnh táo hơn những gã trong các quán bar chút ít. Các trụ cột của Man United gồm Bryan Robson, Norman Whiteside, Paul McGrath tối ngày quanh quẩn cùng ma men. Gordon Strachan thi đấu trận hay, trận dở. Dưới thời Atkinson, Man United không có họp chiến thuật, không có tìm hiểu đối thủ, “Big Ron” chỉ lè nhè “ra kia cho chúng một bài học đi” trong phòng thay đồ. Lúc ký quyết định sa thải Atkinson, Man United vừa thua Coventry City 1-4, rơi xuống thứ 19 trên bảng xếp hạng (khi đó có 22 đội). Manchester United, nói không quá, khi ấy chỉ còn là cái tên.

Alex Ferguson nhanh chóng bắt tay vào công cuộc tái thiết “Quỷ đỏ”. Ông nhanh chóng xác lập quyền uy tại sân Old Trafford. Biệt danh nổi tiếng “Máy sấy tóc” cũng từ quãng thời gian này mà ra. Mark Hughes là người đầu tiên gọi Alex Ferguson với biệt danh này sau khi chứng kiến cảnh ông hét vào mặt các cầu thủ, khiến tóc của họ bay ngược hết về đằng sau như đang sấy tóc, từ trận này qua trận khác.

Hai cuộc “cách mạng” mà Alex Ferguson tạo ra tại sân Old Trafford trong giai đoạn này là bài trừ văn hóa nhậu và xây dựng hệ thống đào tạo trẻ.

Bộ ba “bợm nhậu” gồm Robson, Whiteside và McGrath không tan rã nhanh như tất cả tưởng tượng. Nhà cầm quân người Scotland tạo cơ hội cho cả ba. Ông từng trao băng đội trưởng cho Whiteside ( là người giữ kỷ lục cầu thủ trẻ nhất tham dự một kỳ World Cup khi mới chỉ 17 tuổi 41 ngày trong màu áo ĐT Bắc Ireland tại Espana 1982) hòng khiến tiền vệ này toàn tâm toàn ý cho bóng đá. McGrath là hậu vệ xuất sắc nhất của Man United, nhưng say xỉn tối ngày và dính chấn thương. Alex đã đến gặp vợ McGrath yêu cầu sự giúp đỡ, Sir Matt Busby cũng được cầu viện. Chỉ tới khi tất cả các phương án đều không cho ra sự hiệu quả, Alex Ferguson mới chấp nhận bán đi hai ngôi sao nhậu nhẹt này. Bryan Robson, đội trưởng của Quỷ đỏ lẫn ĐT Anh khi đó, là người duy nhất được giữ lại, và làm bản lề cho một thế hệ Man United mới, với điều kiện phải kiềm chế nhậu nhẹt.

Trong khâu đào tạo trẻ, Alex Ferguson nâng số tuyển trạch viên từ 4 lên thành 22 người, lập đội bóng nhi đồng ở Glasgow, nâng cấp trung tâm đào tạo trẻ ở Old Trafford, mở thêm hai trung tâm mới tại County Durham và Belfast, đồng thời bổ nhiệm Brian Kidd vào vị trí trưởng ban đào tạo trẻ. Quyết định này, như tất cả đã biết, đã trở thành một trong những quyết định sáng suốt nhất trong 27 năm Sir Alex tại vị tại sân Old Trafford.

Nhưng những năm đầu ấy đã có lúc chứng kiến làn sóng phản đối nhà cầm quân người Scotland gia tăng tới mức không thể cản lại. Bất chấp việc về nhì sau Liverpool ở mùa giải 1987/1988, nhưng mùa giải sau Quỷ đỏ lại rơi xuống vị trí thứ 11. Những CĐV mất dần kiên nhẫn ở mùa giải 1989/90, nhất là khi M.U thua kình địch cùng thành phố Man City 1-5. “Biết điều thì từ chức ngay”, “Ba năm rồi, toàn là rác rưởi”, “Fergie cút đi!”. Huyền thoại George Best còn tuyên bố sẽ không tới Old Trafford xem M.U đá nữa.

Sau này, Sir Alex thừa nhận: “Thật tình lúc đó tôi chỉ muốn đút đầu vào bếp lò. Mà nếu làm thật, sẽ không ít người tình nguyện vặn ga hộ.” BLĐ khi đó vẫn tin tưởng ông sau khi chứng kiến những bước chuyển mình của CLB ở công tác đào tạo trẻ. Nhưng sức ép tới từ các CĐV là quá lớn. Man United cần một danh hiệu hòng trấn an tất cả. Thật may mắn, cuối mùa giải “Quỷ đỏ” giành cúp FA sau khi vượt qua Crystal Palace trong hai lượt trận chung kết. Danh hiệu này đã hạ nhiệt những cái đầu nóng khi ở giải quốc nội, Man United chỉ về thứ… 13. Nhưng danh hiệu ấy đã mở ra thời gian vinh quang lớn nhất trong lịch sử Quỷ đỏ.

4. Eric Cantona & Chức vô địch Quốc gia

Sau chức vô địch cúp FA, Manchester United gần như chuyển thành một đội bóng khác. Quỷ đỏ có sự tự tin, đi kèm với đó là những lò đào tạo trẻ bắt đầu ươm mầm, cho ra những viên ngọc quý giá. Dưới tay Alex Ferguson khi ấy, là đội ngũ kết hợp giữa sức trẻ và kinh nghiệm. Lee Sharpe, Steve Bruce, Gary McPallister, Mark Huges là những trụ cột của Quỷ đỏ. Mùa 1990/91, Man United của Alex Ferguson đánh dấu sự trở lại của bóng đá Anh sau 5 năm cấm vận vì thảm họa Heysel bằng chức vô địch cúp C2 sau khi quật ngã Barcelona của Johan Cruyff trong trận chung kết.

Alex Ferguson đi vào lịch sử khi là người thứ hai sau Cruyff giành hai chức vô địch cúp C2 trong lịch sử. Sau đêm lịch sử, Ferguson nhận một lời mời chào từ TBN. Real Madrid muốn ông làm HLV! Ông không mất quá một cái nháy mắt để từ chối: “Chẳng việc gì phải tới Bernabeu khi bình minh đang ló dạng tại Old Trafford.” Nhưng phần còn lại của câu trả lời mới là điều khiến các CĐV Quỷ đỏ nhớ mãi: “Chúng tôi sẽ vô địch mùa tới. Một khi đã giành cúp Châu Âu, chẳng có lý do gì không giành được chức vô địch quốc nội!”

Trong giai đoạn đặt chân lên đến đỉnh cao, Alex Ferguson có được hai hợp đồng xuất sắc nhất bậc nhất sự nghiệp. Người đầu tiên, thủ thành Peter Schmeichel từ Brondby IF với giá hời 500 nghìn bảng vào năm 1991. Có Schmeichel, mọi vấn đề trong khung gỗ Quỷ đỏ trước đó được giải quyết. Không phải ngẫu nhiên mà trong giai đoạn 1991-1999, Man United là CLB… chuyền bóng về cho thủ môn nhiều nhất thế giới. Vì Schmeichel đơn giản là quá toàn diện, từ khả năng một đối một, quản lý hàng thủ tới cả những tình huống phân phối bóng.

Người thứ hai là một hợp đồng còn hời hơn nữa, Eric Cantona từ Leeds United. Mọi chuyện bắt đầu khá ngẫu nhiên. Leeds United khi đó gửi lời hỏi mua Denis Irwin của M.U, Alex Ferguson và chủ tịch Edwards đều không đồng ý. Hai nhà lãnh đạo nói chuyện một lúc. Bất ngờ Alex Ferguson nảy ra ý tưởng mang Eric Cantona về sân Old Trafford hòng cải thiện hàng công. Nói là làm, chủ tịch Edwards nối lại máy với chủ tịch Leeds bàn chuyện chuyển nhượng tiền đạo người Pháp. Một giờ sau khi Alex Ferguson đang lái xe về nhà, chủ tịch Edwards gọi điện thông báo “Thương vụ Cantona đã xong.” Ông nói giọng hả hê: “Anh đoán thử giá xem.”

“Triệu sáu”

“Sai”

“Hai triệu”

“Sai” 

“Chịu?” 

“Một triệu chẵn”

“Họ bán Cantona với giá một triệu ư?” Alex Ferguson thốt lên. Leeds United thật sự đã bán Cantona cho Man United với giá chỉ một triệu bảng. Một triệu bảng ấy vĩnh viễn thay đổi Quỷ đỏ sau đó. Có Cantona, M.U ghi bàn như xả lũ sau khi chỉ có được có 17 bàn/16 trận trước đó. Thắng Coventry 5-0, hạ Tottenham 4-1, thắng QPR 3-1. Cantona như chiếc chìa khía biến M.U thành cơn lũ cuốn phăng tất cả.

Vòng áp chót, M.U cần chờ Aston Villa sảy chân trước Coventry để chính thức vô địch. Do quá căng thẳng, nhà cầm quân người Scotland không dám xem TV mà cùng con trai Mark đi… đánh golf giải khuây. Làm vậy nhưng tâm trí của nhà cầm quân người Scotland không thể rời khỏi ý nghĩ vô địch. Chơi đến lỗ thứ 14, bỗng có một người lạ chạy như điên tới sân golf, vừa đi vừa hét: “Ông Ferguson ơi, Manchester United vô địch rồi!” Hóa ra, Aston Villa đã bị Coventry cầm chân, và sau 26 năm chờ đợi, Manchester United chính thức trở thành nhà vô địch nước Anh.

Sau 9 năm nhậm chức HLV trưởng Quỷ đỏ, với hàng chục lời đe dọa lấy mạng, người đàn ông Scotland Alex Ferguson cuối cùng cũng đưa Manchester United trở lại với ngôi vua nước Anh. Đội hình Man United lúc đó đã là sự kết hợp đáng nhớ giữa những ngôi sao (Schmeichel, Cantona), các cựu binh (Bruce, Pallister, Ince, Robson, Hughes) lẫn lứa trẻ (Ryan Giggs, Lee Sharpe).

5. Thế hệ Vàng, chia tay Cantona & Huyền thoại của những huyền thoại

Sau chức vô địch năm 1993, Man United thẳng tiến tới chức vô địch mùa sau đó với 92 điểm (kỷ lục sau này bị Chelsea của Mourinho phá vào mùa giải 2004/05), hơn đội nhì Blackburn 8 điểm. Cantona là vua phá lưới của đội với 25 bàn trên mọi mặt trận, Giggs cũng có tới 17 bàn. M.U năm đó đã có thêm Roy Keane cho vị trí tiền vệ trung tâm.

Mùa sau, với việc phải chơi ở đấu trường Châu Âu, Man United bị phân tâm và đánh mất chức vô địch vào tay Blackburn Rovers. Đây cũng là mùa giải mà Eric Cantona bị treo giò 9 tháng vì cú kung-fu vào ngực một CĐV của Crystal Palace. Ít ai biết rằng, mùa giải này đánh dấu vị thế lung lay của nhà cầm quân người Scotland trong mắt các CĐV và cả BLĐ. Kết thúc mùa giải, Alex Ferguson bán liền một lúc ba người là Andrei Kanchelkis, Paul Ince và Mark Hughes, thu về gần 14 triệu bảng. Nhưng cuối cùng, M.U lại chẳng chi xu nào trên thị trường chuyển nhượng. 53% độc gải của tờ Manchester Evening News đòi ông từ chức. BLĐ cũng nghi ngờ tham vọng của nhà cầm quân người Scotland. Điều tích cực duy nhất tới với Alex Ferguson năm đó là việc ông được phong tước CBE từ Nữ hoàng Anh. Trước Alex giờ có thêm chữ Sir.

Trở lại với chuyên môn, Sir Alex mặc kệ, để thay thế sự ra đi của Ince và Hughes, ông đôn Nicky Butt và Paul Scholes từ đội trẻ lên. Khoảng trống Kanchelkis bỏ lại được khỏa lấp bằng cái tên sau này trở thành thần tượng trên toàn thế giới, một hiện tượng bóng đá không thể chối bỏ: David Beckham.

Thế hệ Class of 92 trứ danh của Manchester United cuối cùng cũng chính thức được trình làng vào màu giải 1995/96. Hai anh em nhà Neville, Scholes, Giggs, Butt cùng Beckham dưới sự dẫn dắn của Alex Ferguson cùng thủ lĩnh Eric Cantona đã cạnh tranh chức vô địch với Newcastle quyết liệt. Người chiến thắng, như hầu hết các mùa giải Premier League sau này, là Manchester United.

Mọi thứ sau đó diễn ra với tốc độ vũ bão tại Old Trafford. “Những cậu bé” của Alex Ferguson dần trở thành trụ cột của đội bóng. Giggs và Beckham trấn giữ hai bên hành lang, Scholes tỏa sáng với người đán cặp Roy Keane. Ở hàng phòng ngự, Gary Neville chiếm chỗ bên hành lang phải.

Với bộ khung như vậy, Man United vô địch Premier League thêm một mùa 1996/97. Mùa 1997/98, họ đánh mất chức vô địch vào tay Arsenal sau khi Cantona bất ngờ giã từ bóng đá ngay khi mùa giải chưa khởi tranh. Nhưng sự ra đi của Cantona, và thất bại tại mùa 1997/98 ấy cũng mở đường cho một trong những mùa giải huy hoàng nhất lịch sử bóng đá, 1998/99.

Mùa Hè năm 1998, Alex Ferguson quyết chiến với chủ tịch Edwards keo kiệt để mang về ba bản hợp đồng Dwight Yorke, Jaap Stam và Jesper Blomqvist. Hai người đầu tiên trở thành trụ cột của Quỷ đỏ, cùng những người cũ như Beckham, Keane, Scholes, Giggs… tạo ra đội bóng hấp dẫn bậc nhất lịch sử.

Tới tháng 4/1999, Man United giữ nguyên cơ hội lên ngôi vương ở cả ba đấu trường Premier League, FA Cup và Champions League. Tại hai đấu trường đấu cúp, Man United đều tra tấn người xem bằng những kịch bản chỉ dành cho Hollywood. FA Cup vòng bán kết, Quỷ đỏ đối đầu với Arsenal. Beckham đưa M.U vươn lên dẫn trước, nhưng Bergkamp gỡ hòa cho Arsenal. Đội trưởng Roy Keane sau đó dính thẻ đỏ. Những phút bù giờ, Arsenal được hưởng quả phạt đền, nhưng Schmeichel cản phá thành công kéo Pháo thủ vào hai hiệp phụ. Phút thứ 109, Ryan Giggs vừa mới được tung vào sân nhận bóng từ đường chuyền hỏng của Patrick Vieira đã chạy một mạch 60 mét, vượt qua gần nửa đội hình Arsenal để ghi bàn ấn định tỉ số 2-1. Man United lọt vào trận chung kết cúp FA!

Nhìn lại trận chung kết điên rồ năm 1999 giữa Manchester United và Bayern Munich:

Bán kết Champions League, M.U đối diện với đội bóng mạnh Châu Âu khi ấy: Juventus của Marcello Lippi. Lượt đi tại Old Trafford, M.U bị cầm hòa 1-1 trong thế trận hút chết. Lượt về ở Delle Alpi, mọi chuyện tưởng chừng như đã chấm dứt khi Filippo Inzaghi đưa Juve dẫn 2-0 chỉ sau có 11 phút, nhưng bóng đá với Sir Alex Ferguson không dễ dàng kết thúc như thế. Roy Keane đưa Quỷ đỏ trở lại bằng cú đánh đầu ghi bàn phút thứ 24. 10 phút sau tới lượt Dwight Yorke lập công cân bằng tỉ số 2-2. Tỉ số lúc này là 2-2, đồng nghĩa với việc Man United sẽ đi tiếp nhờ luật bàn thắng trên sân khách. Juve lúc ấy mời cuống cuồng lao lên. Nhưng cuối trận, Andy Cole hoàn tất cú lội ngược dòng kỳ vĩ 3-2 sau khi bị dẫn 0-2 đưa Quỷ đỏ lọt vào trận chung kết Champions League tại Nou Camp.

Mọi chuyện trong biên giới nước Anh được giải quyết êm thấm. Man United lên ngôi vô địch Premier League lần thứ 5, giành cúp FA lần thứ 4 trong kỷ nguyên Sir Alex. Mọi thứ đổ dồn về Nou Camp, nơi Man United đứng trước lịch sử khi chạm trán Bayern Munich. Alex Ferguson có vĩ đại bằng Sir Matt Busby hay không, phụ thuộc tất cả sau 90 phút tại chảo lửa ở xứ Catalan, Tây Ban Nha.

Mất cặp tiền vệ trung tâm Scholes, Keane vì thẻ phạt sau hai trận tử chiến với Juve tại bán kết. Giới chuyên môn không ngần ngại đánh giá Man United nằm cửa dưới so với Bayern. Thực tế trên sân chứng minh điều đó là đúng. Ngay phút thứ sáu, Mario Basler đưa Bayern vươn lên dẫn trước với cú sút phạt hàng rào tinh quái đánh lừa hoàn toàn Schmeichel. Suốt những phút sau đó, Bayern liên tục uy hiếp khung thành Man United. Phải rất may mắn, M.U mới tránh khỏi việc thua đậm sau những cú dứt điểm trúng khung gỗ của Carsten Jancker hay Mehmet Scholl.

Và chính những khoảnh khắc ấy đã mở màn cho một kịch bản nghẹt thở bậc nhất thế giới bóng đá. Phút 90+1, Man United được hưởng quả phạt góc, bóng từ chân Beckham bay vào vòng cấm sượt đầu Peter Schmeichel, chạm Yorke rồi tới chân hậu vệ mới vào thay người Thorsten Fink. Fink phá bóng hời hợt tới chân Giggs ở ngoài vòng cấm, tiền vệ xứ Wales sút… trượt tâm bóng nhưng vẫn đủ mạnh để đi tới khung thành, bỗng từ đâu cái chân của Teddy Sheringham xuất hiện, 1-1 cho Quỷ Đỏ.

Như đã nói, bóng đá với Alex Ferguson không kết thúc sớm như vậy. Phút 90+3, Man United tiếp tục được hưởng một quả phạt góc, lần này bóng không sượt qua chân ai hết mà đến thẳng cái đầu của Sheringham rồi xuống chân “siêu dự bị” Ole Gunnar Solskjaer. 2-1 cho Quỷ đỏ! Trong vòng chưa tới 120s, Man United từ vực sâu vươn tới đỉnh cao. Trận chung kết Champions League năm 1999 đó trở thành một trong những trận cầu tiêu biểu nhất. Còn Alex Ferguson đi vào lịch sử Manchester United với tư cách HLV thành công nhất lịch sử, vượt qua Sir Matt Busby huyền thoại.

Sau cú ăn ba huyền thoại năm 1999, Manchester United trở thành biểu tượng của bóng đá trên nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. David Beckham, vượt qua Ronaldo trở thành thần tượng số một của giới trẻ trên khắp thế giới. Tất cả những điều ấy đều được bắt đầu dưới tay Alex Ferguson.

13 năm sau khi tiếp quán đống đổ nát dưới tay Rowan Atkinson, Sir Alex đưa Man United tới đỉnh cao ở mọi đấu trường mà Quỷ đỏ tham gia. Từ đội bóng say xỉn của những gã bợm nhậu, Man United trở thành đế chế với những con người trẻ từ lò đào tạo. Từ chỗ chỉ có 4 tuyển trạch viên đi tìm học viên bóng đá trẻ loanh quanh khu vực Manchester và khu vực lân cận, Quỷ đỏ khi đó đã mở rộng phạm vi tìm kiếm cầu thủ trẻ ra toàn cầu. Từ vị thế của người Govan xuất sắc thứ nhì sau Kenny Dalglish, không còn ai vào thời điểm đó nghi ngờ việc Sir Alex là người Govan vĩ đại nhất lịch sử.

Phải mất tới… 14 năm sau cú ăn ba mở ra cả một trang sử vĩ đại cho Manchester United đó, Sir Alex mới giải nghệ. Trong 14 năm từ 1999-2013 ấy, Man United vượt qua Liverpool để trở thành đội bóng số một lích sử nước Anh với 20 lần VĐQG, vô địch cúp FA thêm 2 lần nữa. Tại đấu trường Champions League, Man United giành ngôi vô địch thêm một lần nữa vào năm 2008. Cũng trong năm đó, Sir Alex có học trò đầu tiên đoạt Quả bóng Vàng Châu Âu là Cristiano Ronaldo.

Ở khía cạnh thương mại, Man United từng có lúc trở thành thương hiệu số một thế giới về độ ăn khách, trở thành CLB bóng đá đầu tiên được định giá 1 tỉ bảng Anh. Những thế hệ cầu thủ xuất sắc xuất hiện tại sân Old Trafford nhiều như lá mùa thu, từ Ruud Van Nistelrooy, Rio Ferdinand, Nemanja Vidic, Cristiano Ronaldo, Wayne Rooney, Robin Van Persie,…

Trong công tác đào tạo, M.U chuyển từ sân tập The Cliff cũ kỹ tới Carrington tối tân. Trong công tác chuyển nhượng, Man United không còn phải chắt bóp để mua ngôi sao, những khoản tiền khổng lồ được ném ra thị trường chuyển nhượng thường xuyên vào mỗi mùa Hè. Ngay tại Old Trafford, một khán đài mang tên Sir Alex Ferguson được khánh thành vào năm 2011.

Cá nhân Sir Alex trải qua hai lần hoãn… nghỉ hưu vào các năm 2002 và 2012. Lần đầu tiên, ông tự cảm thấy mình còn đủ sức lực để đưa Quỷ đỏ qua giai đoạn quá độ, và tới với một chu kỳ thành công mới với những ngôi sao trẻ là Rooney và Ronaldo. Lần thứ hai, ông hoãn nghỉ hưu một năm để đưa Quỷ đỏ tới với chức vô địch quốc gia lần thứ 20 với bản hợp đồng tất tay Robin Van Persie từ kình địch Arsenal.

Cả cuộc đời huấn luyện của Sir Alex là những ngày tháng chiến đấu liên tục để hướng tới điều quan trọng duy nhất: chiến thắng. Khát khao ấy chưa bao giờ lụi tàn, và luôn được duy trì qua những cuộc thay máu lực lượng. Sir Alex không thỏa hiệp với bất kỳ cá nhân nào tỏ ra chống đối ông, dù đó có quan trọng như Paul Ince, Jaap Stam, Beckham hay Roy Keane. Cách quản lý nhân sự của Sir Alex trở thành hình mẫu trong không chỉ bóng đá.

Hơn ba năm đã trôi qua kể từ ngày Sir Alex Ferguson chính thức từ giã bóng đá. Ông già gân” giờ an nhàn đi theo dõi đua ngựa, thỉnh thoảng bay sang Đại học Harvard dạy khóa học về Kinh doanh, giải trí và truyền thông. Tại Man United, ông giữ một vai trò trong ban giám đốc của CLB nhưng không xen vào bất kỳ quyết định nào của HLV đương nhiệm. Sir Alex vẫn thường xuyên xuất hiện tại Old Trafford theo dõi những trận bóng của tình yêu lớn bậc nhất cuộc đời mình.

Thế giới túc cầu vẫn quay khi thiếu vắng ông già người Scotland.

Hôm nay, ngày cuối cùng của năm 2016, cũng là sinh nhật lần thứ 75 của ông già gân đã thay đổi vĩnh viễn số phận của Manchester United và một phần lịch sử bóng đá. Chúc mừng sinh nhật, Sir Alex.

6. Họ đã nói gì về Sir Alex Ferguson?

Eric Cantona: “Ferguson chính là Manchester United.”

David Beckham: “Ông ấy là người luôn đặt công việc lên hàng đầu. Tất cả những gì ông ấy làm, đều là vì MU. Đó là điều khiến tôi luôn kính trọng Alex Ferguson.”

Paul Scholes: “Chẳng ai có thể tưởng tượng được một MU không có Alex. Một ngày nào đó, chuyện ấy sẽ đến nhưng đó sẽ là một mất mát rất lớn. Hãy nhìn vào những gì ông ấy đã đóng góp cho CLB. Chắc chắn, nếu một ai đó đến thay Alex, người đó sẽ phải lấp đầy một khoảng trống mênh mông.”

Ryan Giggs: “Ông ấy có khả năng ghi nhớ tên của tất cả mọi người từ nhân viên tiếp tân, cô nhân viên giặt ủi, anh đầu bếp hay chị nhân viên làm vệ sinh. Có 65 hoặc 70 cầu thủ tại Manchester United và còn nhiều hơn thế nữa ở các cấp độ khác nhau. Tuy nhiên, ông ấy nhớ hết tên những người này và rất thích thú theo dõi sự phát triển của từng cầu thủ.”

Cristiano Ronaldo: “Khi cha tôi bị ốm và hôn mê trong bệnh viện. Tôi đã gặp Ferguson và nói: “Ông chủ, tôi cảm thấy không ổn, tôi muốn gặp cha tôi.” Thời điểm đó chúng tôi đang ở giai đoạn quyết định của mùa giải tại Premier League và Champions League nhưng Ferguson vẫn chia sẻ tâm trạng của tôi lúc đó”. Ông không ngần ngại nói: “Cristiano, cậu muốn đi một ngày, hai ngày, một tuần,… thì cậu cứ đi. Tôi sẽ rất nhớ cậu vì cậu là cầu thủ quan trọng của đội. Nhưng cha của cậu là trên hết. Khi ông ấy nói những điều đó, tôi nghĩ rằng ông ấy thật không thể tin được. Trong bóng đá, ông ấy chính là cha của tôi.”

Arsene Wenger: “Đó là một sự cống hiến và một thành tích quá tuyệt vời. Ông ấy xứng đáng là một HLV hàng đầu bởi những phẩm chất cũng như những cống hiến đặc biệt của mình. Có một điều chắc chằn rằng ông ấy đã phải thao thức rất nhiều trước mỗi trận đấu và đôi khi là cả sau mỗi trận đấu nữa.”

Jose Mourinho: “Alex Ferguson là một HLV tuyệt vời. Chúng tôi thuộc hai thế hệ hoàn toàn khác nhau bởi thế nhiều người cho rằng tôi và ông ấy không có điểm gì chung. Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn ngược lại.

Tôi tự hào vì có rất nhiều điểm giống Sir Alex. Mỗi khi tôi và ông ấy đối đầu nhau, bất kể ai giành chiến thắng chúng tôi vẫn luôn chào và chúc mừng nhau bằng những cái ôm thân thiết và cả một chút rượu.”

Tài liệu tham khảo: 

* “Managing my life”; Alex Ferguson (2000) 

* “The Boss - Many sides of Alex Ferguson”; Michael Crick (2003) 

* “Football – Bloody Hell! The Biography of Alex Ferguson”; Patrick Barclay (2011) 

* “Sir Alex Ferguson: The Official Manchester United Story of 25 Years at The Top”; David Meek & Tom Tyrrell (2011)