Masters liệu có đúng về "truyền thống" của EPL so với SPL?

Ngay trước ngày khởi tranh Premier League 2023/24, Giám đốc điều hành của giải bóng đá Ngoại hạng Anh (tên viết tắt tiếng Anh: EPL), ông Richard Masters đã có một buổi trả lời phỏng vấn gây nhiều chú ý. Tiếp nối rất nhiều nhà quản lý trước đó như Aleksander Ceferin - Chủ tịch Liên đoàn bóng đá châu Âu UEFA, hay Joan Laporta - Chủ tịch CLB Barcelona, Masters cũng nhắc đến Saudi Pro League (SPL) với thông điệp quen thuộc: sẽ chẳng bao giờ SPL đe dọa được vị thế của EPL, xét về mức độ ảnh hưởng toàn cầu và doanh thu tài chính.

Richard Masters nêu ra rất nhiều chi tiết, luận điểm, nhưng có thể tóm gọn phần trình bày của ông trong một ý: SPL thiếu truyền thống, yếu tố tạo nên những câu chuyện hấp dẫn, sự kết nối với CĐV,... những thứ mà EPL đang sở hữu và sử dụng để tạo cơ sở thu hút những tài năng xuất chúng, cùng nguồn đầu tư khổng lồ từ khắp nơi dồn về.

Theo Masters, trong khi Saudi chỉ biết vung tiền mua các tài năng bóng đá, ở Anh, văn hóa bóng đá đã bám rễ và hình thành nên từng CLB đại diện cho mỗi cộng đồng. Những câu chuyện như cách Brighton vươn từ League One đến châu Âu sẽ mãi mãi là niềm cảm hứng rất khó sao chép mà bóng đá Anh mang lại.

Thiếu truyền thống, đó cũng là điều mà ông Joan Laporta đã nói về SPL để khẳng định giải đấu này không thể so sánh với các thế lực châu Âu như Barcelona của ông. Tuy nhiên, liệu đó có phải là vấn đề lớn đến thế dành cho SPL, hay có thật là điểm mạnh mà EPL và các ông lớn châu Âu có thể dựa vào?

Quả thật, có một cảm giác lấn cấn khi nghe những khẳng định đanh thép về “truyền thống” xuất phát từ Richard Masters, một vị giám đốc của EPL hiện đại. Những năm gần đây, thật khó để nói rằng EPL đang duy trì được mức độ cạnh tranh vốn có, khi Manchester City cứ ngày một hùng mạnh và đã vô địch 5 trên 6 mùa giải gần nhất. Kim tiền đổ về giải đấu ngày một nhiều, tạo nên một cuộc cạnh tranh sòng phẳng hơn ở phía sau, nhưng trên đỉnh bảng, vẫn là The Cityzens độc bá.

Không những vậy, chính thứ kim tiền kia còn đang kéo truyền thống, sự gắn bó của các cộng đồng ngày một xa hơn khỏi các CLB giàu có của EPL. Hãy nhìn ngay mùa giao hữu hè vừa qua: ngay cả các đội bóng tầm trung trước kia như Newcastle, Aston Villa, Fulham, cũng tập trung đi du đấu bốn phương, chẳng ai buồn ở lại đá bóng cho CĐV nhà theo dõi ngay tại những sân bóng thân thuộc.

Trên các sân cỏ Anh, tài năng địa phương ngày càng ít, những ông chủ giàu nứt đố đổ vách, cùng giới cầu thủ ngoại quốc nhận lương cao gấp hàng chục, hàng trăm lần mức thu nhập của CĐV địa phương chiếm lĩnh hoàn toàn. Kéo theo sự vươn mình của EPL, của các đội bóng là giá vé tăng lên đến mức khiến dân bản địa biểu tình, lịch thi đấu rơi vào những khung giờ oái oăm để phục vụ một tệp khách hàng xa xôi nào đó tận châu Á, châu Mỹ,...

Với tất cả những thay đổi ấy, truyền thống địa phương mà Richard Masters nhắc đến có đang thực sự bền vững ở EPL?

Masters nói đúng về một điều: sự ủng hộ của các cộng đồng địa phương chính là gốc rễ tạo nên EPL đầy màu sắc và hấp dẫn của ngày nay. Tuy nhiên, ông có vẻ hơi sai khi cho rằng truyền thống ấy vẫn vững mạnh. Thực tế, nếu EPL cứ ngày một “hướng ngoại” mà bỏ quên cội nguồn như hiện tại, cách làm của họ cũng nào đâu có khác SPL, giải đấu cũng vung tiền chỉ cốt để “flex” với các CĐV toàn thế giới?

Bài toán cân bằng giữa duy trì truyền thống với vươn ra thế giới này không chỉ dành riêng cho EPL, mà còn dành cho cả bóng đá châu Âu nói chung. Barcelona của ông Laporta giờ còn đâu niềm tự hào to lớn với La Masia, còn đâu bộ cầu thủ cây nhà lá vườn khiến Xứ Catalan nở mày nở mặt, còn đâu tinh thần cao thượng không bán tài trợ trên áo đấu để in tên UNICEF.

Blaugrana cũng đã chuyển sang vung tiền mua ngôi sao, làm mọi cách để có thêm tiền, từ bán quyền đặt tên sân vận động cho đến sa thải nhân viên, sử dụng đòn bẩy tài chính gây tranh cãi,... Thậm chí ngay khi đang lớn tiếng chỉ trích sự thiếu truyền thống của Arab Saudi, ông Joan Laporta còn gợi ý rằng Barca có thể... giúp đỡ đối tượng bị công kích kia phát triển khía cạnh truyền thống của riêng họ.

La Liga, Ligue 1, Serie A cũng học theo EPL về nhiều khía cạnh, như xếp lịch thi đấu, phân phối gói bản quyền truyền hình, mục tiêu tối thượng vẫn là thu hút công chúng quốc tế. Trong top 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu, giải đấu trung thành nhất với cộng đồng địa phương là Bundesliga lại đau đầu khi trở nên thiếu sức cạnh tranh ở châu Âu, trong khi các đại diện giàu truyền thống nhất cứ dần chuyển nhà xuống... Bundesliga 2.

Các giải VĐQG ở top dưới nữa như Bồ Đào Nha, Áo, Hà Lan, Bỉ,... gần như tập trung hoàn toàn vào khán giả trong nước. Khán giả, truyền thông nước ngoài chẳng có nhiều cơ hội để nhắc đến họ.

SPL không rơi vào thế nước đôi nan giải như những giải đấu hàng đầu châu Âu. Họ đơn giản là không giấu giếm ý định xây dựng giải đấu đậm chất kim tiền của mình.

Hơn nữa, Richard Masters cũng đang đánh giá quá thấp sự gắn bó của khán giả địa phương với các đội bóng SPL. Theo thống kê mùa 2022/23, đội bóng có lượng khán giả đến sân lớn nhất tại giải VĐQG Arab Saudi là Al-Ittihad cũng thu hút đến gần 40 nghìn CĐV đến sân mỗi trận! Các đội bóng khác hứa hẹn cũng sẽ thu hút lượng CĐV ngày một lớn hơn, khi những ngôi sao đã tề tựu lại.

Không có truyền thống xem ra không phải vấn đề, bởi nói chính xác là “chưa có”, thì SPL hoàn toàn có thể xây dựng một truyền thống mới, bắt đầu từ ngày hôm nay. Người Arab Saudi đã thành công khi mang về mảnh đất của họ cả những bộ môn ít phổ biến hơn bóng đá như golf, đấu vật biểu diễn,... Xem thường cách xây dựng “truyền thống” ấy của người Saudi dường như là điều không nên làm một chút nào.     

Rạng sáng ngày 12/8, cả SPL và EPL mùa giải 2023/24 cùng khai mạc. Đường đua hứa hẹn sẽ rất khốc liệt, và tiềm ẩn không ít ẩn số có thể khiến Richard Masters hay những nhà quản lý bóng đá châu Âu phải ngừng đánh giá thấp về thế lực mang tên bóng đá Arab Saudi.

(Bạn đọc: Ngọc Bách)