Mọi HLV dẫn dắt đội tuyển Anh đều thường kết thúc với sự thất bại, nhưng với vị thuyền trưởng Gareth Southgate có vẻ là sự khác biệt. Sự khiêm tốn mà người Anh "ao ước" bấy lâu trong ảo giác vĩ đại của khái niệm "Brexit" giờ đã trở thành chuẩn mực cho phần còn lại còn đất nước. 

Nhìn vào những tin tức tràn ngập trên mặt báo về Southgate, nó vô hình chung đưa tôi trở lại một buổi sáng mùa đông lạnh lẽo năm 1996. Tôi đến với sân tập của CLB Aston Villa để viết một bài báo về một trò chơi giữa gã này (Southgate) và một gã không thích tiệc tùng. Hóa ra Southgate lại là một anh chàng mũi to nhưng vô cùng lịch sự.

Vị trợ lý của Aston Villa thời điểm đó là Paul Barron, người đã từng có cơ hội làm một người chỉ huy tuyệt vời của Hải quân Hoa Kỳ đã quyết định đo chỉ số lượng mỡ thừa trong cơ thể của Southgate phát hiện ra rằng chỉ có... 9%. Tôi cởi áo của mình ra để Paul kiểm tra dạ dày và anh ta nói:"Có lẽ tôi cần vỗ bụng anh vài lần để kiểm tra".

"Vỗ cái gì?". Tôi hỏi. "Vỗ vào bụng anh và xem nó rung bao nhiêu lần". Paul đáp lại.

Southgate vẫn gắn thiết bị điện cực (kiểm tra chỉ số cơ thể) trên người. Paul nói thủ thỉ: "cái gã kia (tôi) chỉ đến viết vài bài báo thôi". Sau đó Paul nhận ra cơ thể tôi có 16% là mỡ, Southgate thì trấn an tôi: "hãy đến phòng tập thể dục 3 tiếng mỗi tối từ giờ đến hết quãng đời còn lại, rồi bạn sẽ ổn thôi".

Anh ấy (Southgate) đang nghĩ đến việc công tác trong ngành báo chí, và chúng tôi đồng ý để anh ấy viết một cuốn nhật ký về giải vô địch Euro 96 cho tờ Financial Times, nhưng nó chưa bao giờ xảy ra. Đó là một sự xấu hổ, vì anh ta nổi lên như một trong những nhân vật chính của giải đấu, người đã đá hỏng 1 quả luân lưu khiến người Anh bị loại.

Nhưng thật kì lạ, việc gián tiếp khiến tuyển Anh thất bại lại khiến anh ta trở thành người hùng dân tộc. Ngay đêm đó, Thủ tướng nước Anh là John Major đã ôm chặt Southgate bên ngoài Wembley. Báo chí thì ca ngợi anh ta là cầu thủ hay nhất Euro 96.

Tại sao? vì anh ta sinh ra đã là một kẻ thua cuộc với khuôn mặt cởi mở, ngây thơ, đặc biệt là cái mũi to như thừa nhận mình đã chắc chắn đá hỏng quả penalty. Mẹ của Southgate cũng đã thừa nhận trước đấy anh ấy chỉ một lần bỏ lỡ điều này. Southgate thực sự đã nhân cách hóa nước Anh sau thời hậu hoàng đế mà lại thoải mái với một thất bại.

Điều này đã khiến bóng đá Anh tiến một bước dài tới sự thoải mái trong suy nghĩ. Trong nhiều thập kỷ, người Anh luôn ngạc nhiên mỗi khi đội tuyển của họ thất bại. Xét cho cùng, chúng ta không phải là cái nôi của bóng đá hay sao?

Những sự xuất sắc trong giả định này xuất hiện từ những năm 1970, khi mà nước Anh không đủ điều kiện tham dự hai trận chung kết World Cup. Vậy mà đến năm 2010, các tờ báo lá cải tiếp tục xua tan với các dòng tít như "người Anh mong đợi", "hãy đầu hàng"... Còn BBC thì hỏi các chuyên gia bóng đá rằng đây có phải là năm của đội tuyển Anh hay không? 

Nhưng sau trận thua 1-4 trước người Đức ở Nam Phi, thứ gì đó đã bị thổi bay. Trận đấu đó giống như một phiên bản khác của kênh đào "Xuy Uê": Sự nhận thức về quốc gia thực sự chỉ là một số phận không rõ ràng với chúng tôi. 

Vậy mà chỉ qua một đêm, người Anh lại có vẻ thôi hy vọng. Trước World Cup 2014, người hâm mộ đã rất bi quan, chỉ có 4% số người tin vào đội tuyển Anh sẽ vô địch giải đấu này. Mùa hè này nếu tỷ lệ tăng cao thì có lẽ sẽ gây cho tôi một sự ngạc nhiên không nhỏ.

Trong ý tưởng định hình về đất nước, bóng đá có thể là một công cụ mạnh hơn chính trị. Kể từ tháng 7 năm 2016, các từ khóa liên quan đến các câu lạc bộ của nước Anh trên trang công cụ Google luôn luôn cao hơn từ khóa "Brexit". Các trận đấu ở Anh được phát sóng có lẽ sẽ là các chương trình truyền hình được chú ý nhiều nhất. Các trận đấu Cricket của Anh biến mất, những người trẻ tuổi giờ đây thích Netlix nhiều hơn BBC.

Việc nắm bắt thực tế trong bóng đá dễ dàng hơn là trong chính trị. Trong bóng đá, kết quả được viết trên bảng điểm. Bạn không thể tiếp tục nói với chính mình rằng bạn là một quốc gia tuyệt vời nếu bạn thua Iceland (dân số 320.000 người) tại Euro 2016. 

Mọi khoảnh khắc tuyệt vời của người Anh tại một giải đấu lớn là một nghi lễ đánh dấu cho sự trôi đi của thời gian và kỷ niệm về sự mất mát của tuyển Anh. Một đất nước của những người đen đủi không còn cai trị thế giới như trước nữa. Vì lẽ đó, Gareth Southgate - người chỉ vô địch League Cup trong quá khứ - bây giờ lại là người hoàn hảo cho công việc dẫn dắt tuyển Anh.

Bài viết từ tác giả Simon Kuper, tờ Financial Times.